Je hebt het vast weleens gehoord, het woord ‘rechtsvordering’. Maar wat is een rechtsvordering eigenlijk? In de kern gaat het om het recht dat iemand heeft om via juridische weg iets van een ander te eisen. Denk bijvoorbeeld aan het opeisen van geld dat je hebt uitgeleend of het afdwingen van een contractuele verplichting. Het is de schakel tussen wat je in theorie toekomt en wat je daadwerkelijk kunt afdwingen bij de rechter.
In de Nederlandse wet is dit allemaal netjes geregeld in Titel 11 van Boek 3 van het Burgerlijk Wetboek. Dit klinkt misschien als droge kost, maar het is cruciaal voor ons rechtsysteem. Zonder dit soort regels zouden mensen zomaar van alles kunnen eisen zonder enige onderbouwing. Stel je eens voor wat een chaos dat zou zijn! Gelukkig helpt de wet ons een handje door precies te omschrijven wanneer je wel en niet recht hebt op een rechtsvordering.
Een belangrijk artikel in deze context is artikel 3:296 B.W., waarin staat dat iemand die verplicht is iets te doen, geven of nalaten, daartoe kan worden gedwongen door een rechterlijke uitspraak. Dat betekent dus dat je naar de rechter kunt stappen als iemand zijn verplichtingen niet nakomt. Best handig als je bijvoorbeeld te maken hebt met een wanbetaler.
Wanneer er sprake is van onverschuldigde betaling
En dan hebben we nog zoiets als ‘onverschuldigde betaling’. Klinkt ingewikkeld, maar eigenlijk is het simpel: je hebt iets betaald terwijl dat niet had gehoeven. Misschien heb je per ongeluk twee keer dezelfde rekening betaald of heb je geld overgemaakt naar de verkeerde persoon. Het resultaat is dat je recht hebt om dat onverschuldigd betaald geld terug te krijgen.
Dit fenomeen wordt behandeld in Titel 4 van Boek 6 van het Burgerlijk Wetboek. Het belangrijkste idee hier is dat als er geen juridische basis is voor een betaling, je die kunt terugvorderen. De wet zegt dus eigenlijk: “Heb je iets gekregen waar je geen recht op had? Teruggeven die handel!”
Er zijn natuurlijk tal van situaties waarin dit kan voorkomen. Bijvoorbeeld als een gemeente onterecht een financiële bijdrage ontvangt omdat de exploitatieovereenkomst niet aan de vereisten voldoet, zoals in het geval van Recreatieproject Breezand/Gemeente Veere. Of stel dat je een gerechtelijke uitspraak hebt waartegen later succesvol beroep wordt aangetekend; ook dan moet het ontvangen geld teruggegeven worden.
Juridische stappen bij terugvordering
Oké, dus je hebt ontdekt dat er sprake is van onverschuldigde betaling. Wat nu? De eerste stap is meestal om de ontvanger vriendelijk te verzoeken het bedrag terug te storten. In veel gevallen zal dit voldoende zijn, vooral als het duidelijk is dat er sprake was van een fout.
Maar wat als de ontvanger niet meewerkt? Dan kun je juridische stappen ondernemen. Dit begint met het sturen van een formele ingebrekestelling waarin je aangeeft waarom je denkt recht te hebben op terugbetaling en binnen welke termijn je het geld terug wilt zien. Blijft de betaling alsnog uit, dan kun je naar de rechter stappen en daar je gelijk halen.
Het goede nieuws is dat de regels rondom onverschuldigde betaling vrij duidelijk zijn. Als jij kunt aantonen dat er geen juridische basis was voor de betaling, dan sta je sterk in je recht. En als alles goed gaat, zal de rechter bepalen dat het geld moet worden terugbetaald.
Belangrijke aandachtspunten voor beide partijen
Voor degene die betaalt, is het belangrijk om altijd eerst even goed te checken waar je geld naartoe gaat. Een kleine fout is zo gemaakt, maar kan wel voor veel gedoe zorgen als er eenmaal geld overgemaakt is. Blijf ook altijd netjes communiceren en probeer er samen uit te komen voordat je naar de rechter stapt; dat scheelt tijd en geld.
Voor de ontvanger geldt eigenlijk hetzelfde: wees eerlijk en transparant. Als jij weet dat je geld hebt ontvangen waar je geen recht op had, wees dan sportief en geef het terug. Uiteindelijk komt eerlijkheid toch altijd boven water en voorkomt dit lange juridische procedures.
En natuurlijk geldt voor beide partijen: wees voorbereid en houd alle correspondentie goed bij. Mocht het toch tot een rechtszaak komen, dan heb je alle benodigde informatie paraat om jouw kant van het verhaal goed te kunnen onderbouwen.